Bomen

De Betula die bij iedereen wel bekend zal zijn als Berk komt van nature in Nederland en België voor. Berken groeien gemakkelijk op vrijwel alle grondsoorten en zie je dan ook veel op de heidevelden, in moerasgebieden en bossen. De Betula ontkiemt gemakkelijk op de meest onmogelijke plaatsen. Zo heb ik ooit een berkenboompje in een paardentrailer zien groeien, in de dakgoot en zelfs in een silo die niet meer gebruikt werd. In de silo zat nog wat witzand waar de Berkenboom in groeide. Kortom een Berk is een makkelijke boom. Berken hebben een heel kenmerkende wit met zwarte stam die sommige zo mooi vinden dat ze de stam van de boom ieder jaar weer wassen! In Laren (NH) weet ik een tuin waar de tuinman ieder jaar met een emmer en spons de groene algen aanslag van de bast afboent, het moet niet gekker worden.

De Berk die je in het wild tegenkomt is de Betula pendula. Tenminste zo wordt de kruising tussen twee verschillende Berken genoemd. Het gaat hier om de Betula pubescens (Zachte Berk) en de Betula verrucosa (Ruwe Berk). Omdat de verschillen tussen beide nihil zijn wordt er tegen alle Betula pendula gezegd.

Troep maker
De Betula wordt niet altijd als een ideale boom ervaren. De Berken ruien het gehele jaar door de lange dunne twijgen, verspreiden erg veel pollen wat een ramp is voor wie hooikoorts heeft, Laten de uitgebloeide katjesachtige bloemen massaal vallen en verliezen hun kleine lastig op te ruimen blaadjes in het najaar. Kortom wie een Berk in de tuin heeft is eigenlijk altijd aan het opruimen. Nog een nadeel is de grote hoeveelheid water die de Berk nodig heeft. Berken nemen zo veel vocht uit de grond dat het vaak lastig is om heesters of vaste planten onder te planten. Een goede keuze is de Aucuba die het vrijwel altijd doet.

Snoeien
Als je besluit een Berkenboom te snoeien dien je goed op te letten dat je dit in de juiste periode van het jaar doet. Snoei de Berken het liefst als het blad er net vanaf gevallen is in de herfst. Berken hebben een zeer sterke sapstroom waardoor de Berk makkelijk kan gaan ‘bloeden’. Indien een Berk eenmaal bloed is dit niet meer te stoppen en zal deze in het ergste geval dood kunnen bloeden. Vroeger dronk men wel “Berkenwater”? wat best een aardige smaak heeft. Men knipte dan in het voorjaar een vingerdikke tak van een Berk en hing een emmer onder de snoeiwond. Wij hebben dit vroeger op school eens gedaan. Wie niet tot nauwelijks kennis van snoeien heeft doet er goed aan een ervaren boomverzorger bij te halen. Het snoeien van bomen vindt doorgaans op grote hoogte plaats en dient te gebeuren met een kettingzaag. Al met al een gevaarlijke klus die maar al te vaak onderschat wordt met de meest ernstige ongelukken tot gevolg. Indien je toch gaat snoeien pas dan een soort verjongingsnoei toe. Ik bedoel daarmee dat je takken in zijn geheel uit de kroon moet wegnemen. Op deze manier breng je weer licht in de kroon van de boom zonder de habitat aan te tasten.

Betula_0004

Heksenbezem
Zeer kenmerkend voor de Berkenbomen is de Heksenbezem. Een heksenbezem is een verzameling van kleine takjes in de vorm van een bezem. Heksenbezem wordt veroorzaakt door een schimmelinfectie (Taphrina betulina) die zich verspreid via het capillair systeem van de Berk. Soms zijn er maar een paar heksenbezems te vinden maar er zijn Berken bij waar honderden heksenbezems in zitten. Vaak denkt men dat er een heleboel vogelnesten in de Berk gemaakt zijn. Overigens hoef je je geen zorgen te maken over de schimmelinfectie de Berk kan er oud mee worden.

Betula_0005

Schimmels
Wat wel van invloed is op de leeftijd van de Berk is de Berkenzwam (Piptoporus betulinus). Berkenzwam is een elfenbankje achtige schimmel die je uitsluitend op Berken tegenkomt. Het meest getroffen zijn Berken die op natte of schaduwrijke plaatsen groeien. Het vreemde van de Berkenzwam is dat deze zich vrijwel niets aantrekt van het jaargetijde. De Berkenzwam kom je het jaar rond tegen op de bast van de Berk. Indien de Berkenzwam verkleurd van bruin naar wit betekend het dat de zwam aan het doodgaan is.

Betula_0006

Niet alle schimmels verkorten de levensduur van de Berk. Er zijn erbij waar de Berk juist niet zonder kan. We noemen dit leven in symbiose, wat betekend dat de één niet zonder de ander kan en andersom. Een goed voorbeeld van een schimmel die in Symbiose leeft met de Berk is de Vliegenzwam.

Diverse soorten

Betula_0007

Betula nana (Dwergberk): Zoals de naam Dwergberk al doet vermoeden is dit de kleinste Berk die er te verkrijgen is. Dit strukje zal een hoogte bereiken tot maximaal 75cm. De Dwergberk heeft kruipende en opgaande takken

Betula_0008

Betula nigra (Zwarte Berk): De zwarte Berk kan een hoogte bereiken van ongeveer 15 meter en heeft dan een doorsnede van 6 meter.

Betula_0009

Betula papyrifera (Papier berk): De Papierberk wordt een stuk minder breed dan voorgaande maar zal wel een stuk hoger worden. Een Papierberk met een hoogte van 20 meter is geen uitzondering.

Betula_0010

Betula pendula (Gewone Berk): De gewone Berk zal niet veel hoger worden dan 15 meter.

Betula_0011

Betula pendula ‘Tristis’ (Treurberk): De treurberk wordt voornamelijk als solitair aangeplant en zal een hoogte bereiken van ongeveer 17 tot 20 meter. De boom heeft lange afhangende takken en is in de wintermaanden misschien nog wel mooier dan als het blad aan de boom groeit. Op de foto een treurberk op stam.

  • Combineren met
  • Erica (Winterheide)
  • Calluna
  • Coniferen