De Platanus met als Nederlandse naam Plataan is een boom die voor verschillende doeleinden aangeplant wordt. De Plataan wordt in zijn oorspronkelijke groeiwijze in Nederland en België, hoewel het geen smalle boom is, aangeplant als laanboom. De bladverliezende loofboom kan een hoogte bereiken van maar liefst 35 meter en kan goed tegen extreem verontreinigde lucht (Smog). De Plataan schijnt volgens verschillende onderzoekers de afvalstoffen via de schors af te stoten. Grote plakken schors vallen spontaan van de stam waardoor de stam van de Plataan een gevlekt uiterlijk heeft. Door de wittig, lichtgroen en lichtbruin gevlekte stam is de Plataan gemakkelijk te herkennen en is mij regelmatig gevraagd of de Boom ziek is. Ook het blad van de Plataan is opvallend genoeg om de boom hier in één oogopslag aan te herkennen. Het grote lichtgroene blad is handvormig ingesneden en hebben 3 tot 4 lobben, die spits toelopen en een getande bladrand hebben. En als je ondanks al deze kenmerken nog niet weet dat het hier om de Plataan gaat dan weet je het vast wel als je de bloeiwijze van de Plataan ziet. De plataan bloeit met bolletjes van ongeveer 3cm doorsnede die aan steeltjes van ongeveer 10cm hangen. De bolletjes kunnen zeer lang aan de boom blijven hangen.
Ziekten
De Plataan is gevoelig voor de schimmel Apiognomonia errabunda die ervoor zorgt dat het blad van de Plataan al in een vroeg stadium afvalt en kankerplekken op de scheuten zichtbaar worden. In de meeste gevallen zal de Plataan, die verder weinig last van de schimmel lijkt te hebben, vanzelf weer genezen. Slechts in enkele gevallen is het nodig de boom rigoureus in te snoeien om van de schimmel af te komen.
Populaire soorten
Platanus orientalis: De Nederlandse naam is Oosterse Plataan. Het diep ingesneden handvormige blad is lichtgroen van kleur. Deze Plataan is inheems in Zuidwest- Azië en Zuid-Europa waaruit je direct kan afleiden dat de plant warmte nodig heeft. In Nederland en België is deze Plataan op jonge leeftijd dan ook niet volledig winterhard. Eenmaal goed aangeslagen en gewent aan het koele klimaat van Nederland en België kan deze Plataan zeer oud worden.
Platanus acerifolia: De op dit moment (2007) meest gebruikte Plataan. Deze Plataan heeft zeer grote bladen die veel weg hebben van het blad van de Acer wat direct de tweede naam acerifolia verklaard. De langgesteelde bladeren zijn handvormig en kunnen wel 30cm groot zijn. Deze Plataan is een zeer snelle groeier die zich zeer goed kan hestellen na een extreme snoeibeurt.
Dakplataan en Leiplataan
Omdat de Plataan voor de gemiddelde tuin te groot is zal je deze boom daar daarom ook niet in zijn oorspronkelijke vorm aantreffen. Indien je ondanks een kleine tuin toch een mooie Plataan in de tuin wilt zetten dan kan je de Plataan leiden in een dakvorm (Dakplataan)of schermvorm (Leiplataan). Dakplataan en Leiplataan worden gevormd van de Platanus acerifolia die dit prima toelaat. Je zou kunnen overwegen om een jonge Platanus acerifolia te kopen en deze zelf te vormen in een dak of leivorm. Boomkwekers en tuincentra hebben echter goed naar de laatste tuintrends gekeken en bieden Platanen massaal aan in dakvorm en leivorm wat meestal goedkoper is dan zelf de Plataan in de gewenste vorm op te kweken. Kwekers leiden de takken meestal aan bamboe stokken soms met een metalen frame die je na een aantal jaren, als de takken dik genoeg zijn, verwijderd moeten worden omdat de kans op ingroeien aanwezig is. De eerste jaren zul je de takken aan de bamboestokken moeten binden. Doe dit nooit met ijzerdraad of touw maar gebruik altijd bindbuis.
Plataan als leivorm planten
Als je besloten hebt om een plataan als natuurlijk scherm aan te planten dan is het zaak alvorens je de bomen gaat planten enkele voorbereidingen te treffen zoals ik op onderstaande illustratie aangegeven heb. Koop palen met een lengte van 450cm en een doorsnede van ongeveer 12 tot 15 cm. Graaf een flink gat en plaats de palen in de grond zodat de palen ongeveer 300cm boven het maaiveld uitsteken en vul het gat aan met betonmortel. Plaats de palen zodat tussen de palen een ruimte van ongeveer 500cm overblijft. Als je slechts één boom plant heb je twee palen nodig bij twee bomen drie, bij drie bomen vier enz. Nu is het belangrijk alvorens je de draden gaat spannen de bomen te planten. Plant de bomen precies in het midden van twee palen. De afstand van de boom naar de paal is dan ongeveer 250cm. Plant de bomen op dezelfde diepte als ze bij de kweker geplant stonden. Als alle bomen geplant zijn kan je de draden bevestigen. Afhankelijk van het aantal zijtakken van de bomen kan je bepalen hoeveel draden je spant. Gebruik om de draden goed strak te krijgen draadspanners. Zet nu boompalen bij de Plataan en bevestig ze met boomband aan de stam. Nu dit gedaan is kan je de takken van de Plataan aan de gespannen draden binden. Gebruik daarvoor altijd bindbuis.
Plataan snoeien
De manier om een Plataan te snoeien is afhankelijk van de functie die de Plataan heeft.
De Plataan in zijn oorspronkelijke vorm wordt over het algemeen niet tot nauwelijks gesnoeid. Alleen in de eerste jaren zal de kweker alle zijtakken tot een hoogte van ongeveer 300cm verwijderen. De kroon van de boom zal dus op een hoogte van 300cm gevormd worden. De beste tijd voor deze snoeibeurt is de herfst tot het vroege voorjaar.
Een Plataan die een te grote kroon heeft verkregen zal uitgelicht kunnen worden. Het uitlichten van de kroon is bijna hetzelfde als een verjongingssnoei die bij heesters toegepast wordt. Het uitlichten is een karwij waar ervaring en specialistisch gereedschap voor nodig is. Je kan dit het beste overlaten aan een Hovenier of boomverzorger. Indien de kroon van de Plataan zo groot is geworden dat uitlichten niet het gewenste resultaat op zal leveren dan is kandelaren bij de Plataan mogelijk. Kandelaren is ongeveer gelijk aan het knotten van een boom en ook hiervoor geld dat professionele hulp inroepen geen overbodige luxe is.
Dak en leiplatanen dienen minstens één keer per jaar gesnoeid te worden. De beste periode is in het najaar als het blad van de Plataan is gevallen. Snoei alle zijtakken van de hoofdtakken weg tot ongeveer 0,5cm. Dit is ook het moment om de Plataan weer aan te binden met bindbuis. De toppen van de hoofdtakken kort je in tot waar je deze wilt hebben. Indien de hoofdtakken nog niet de juiste lengte bereikt hebben snoei je ze toch iets terug om een mooie dikke hoofdtak te verkrijgen. Een al wat oudere dakplataan kan midden in de zomer al zo hard gegroeid zijn dat de gewenste dakvorm ver te zoeken is. Je kan dan midden in de zomer de plataan terugknippen tot 5 à 10 cm vanaf de hoofdtakken zoals ik in de film voordoe. Negeer de boeken en internet waar vaak beschreven staat dat de Plataan slechts gesnoeid kan worden als het blad gevallen is. Ik ben een praktijkmens die deze wijze van snoeien al 16 jaar toepast bij verschillende klanten. In al deze jaren zijn er door deze manier van snoeien geen problemen opgetreden!
Combineren met
Rubus
Syringa
Styrax