Om te beginnen is het zaak de vaste plant te kunnen onderscheiden van andere planten alvorens met het scheuren/delen te beginnen. Een vaste plant onderscheid zich van andere planten doordat ze in de winter bovengronds zullen afsterven. Onder de grond blijft de vaste plant gedurende winter in rust om vervolgens in het voorjaar met meerdere groeipunten weer tevoorschijn te komen.
Waarom vaste planten scheuren/delen
De meeste vaste planten groeien vanuit het midden van de plant in de loop der jaren steeds meer naar de buitenranden. Het midden van de vaste plant zal langzaam maar zeker uitgeput raken. Als je maar lang genoeg wacht met scheuren/delen zal je zien dat de vaste planten in het midden geen groei meer vertonen en de plant steeds verder afdwaalt van de plek waar hij oorspronkelijk geplant is.
Als je last hebt van wortelonkruiden en deze zich met hun wortelstokken in de kluit van de vaste planten hebben genesteld is het uitspitten en scheuren/delen een ideale manier om voor lange tijd van deze hinderlijke onkruiden af te komen. Tijdens het scheuren kan je alle wortelstokken van de wortelonkruiden verwijderen. Vergeet niet om, voordat je de vaste planten weer terugplant, de border uit te puinen.
Vaste planten kan je ook scheuren/delen puur en alleen om te vermeerderen. Normaal gesproken zal je, afhankelijk van de grote en soort vaste plant, van slechts één vaste plant tussen de 5 en 25 nieuwe planten kunnen maken.
Wanneer vaste planten scheuren/delen
Over het algemeen kan je stellen dat je vaste planten om de 6 jaar dient te scheuren/delen. Na 6 jaar is de grond in de border ook aan verversing toe. Als je nieuwe grond in de border wilt is het daarom handig om deze klus te combineren met het scheuren/delen van vaste planten. Wat de beste tijd is om te scheuren/delen daar zijn de meningen nogal verdeeld over. De één zweert bij het voorjaar (maart/april) en de ander weer bij het najaar (september/oktober). Eigenlijk kan niemand zeggen of het voorjaar of najaar beter of slechter is. Het is namelijk sterk afhankelijk van wat het weer doet. Het ene jaar zal het voorjaar dus beter zijn dan het najaar en andersom. Je moet een beetje geluk hebben. Persoonlijk scheur/deel ik het liefst de vaste planten in september. Dit heeft 2 voordelen:
De vaste planten zijn nog niet geheel bovengronds afgestorven wat het voordeel heeft dat je kan zien wat je doet. Als je om welke reden ook besluit om de vaste planten in het voorjaar te scheuren/delen maak dan in de zomer een foto van de border zodat je bij het scheuren/delen je geheugen weer kan opfrissen.
Als je vaste planten in de nazomer scheurt zullen ze nog voor de winter voldoende wortels aanmaken. In het voorjaar kan de vaste plant zich dan concentreren op het maken van blad en bloemen. Als je toch in het voorjaar de vaste planten gaat scheuren zal de plant dus direct na het scheuren blad en bloemknoppen willen aanmaken. Dit kost de plant zoveel energie dat het herstel van de wortels langer op zich zal laten wachten. Je zult begrijpen dat als je nu een warme periode krijgt het voor de vaste plant erg moeilijk wordt te overleven. Indien je in het voorjaar gaat scheuren knip dan in ieder geval de bloemknoppen uit de plant zodat de plant zich bezig kan houden met de aanmaak van wortels.
Hoe ga je te werk
1. Spit de gehele vaste plant uit de border. Als het om een groep van vaste planten van dezelfde soort gaat spit je deze allemaal uit de border. Het beste is om per soort vaste planten te werk te gaan zodat je niet in de war kan raken en volgend jaar geconfronteerd wordt met een “vreemde eend in de bijt”?.
2. Bekijk eerst goed waar de plant de krachtigste scheuten heeft. In verreweg de meeste gevallen zullen deze zich aan de buitenranden van de pol bevinden. Steek met een schop deze delen van de plant af. Gooi het hart van de vaste plant direct op de composthoop. Als grap wordt er aan leerling hoveniers altijd gezegd deze aan hun schoonmoeder te geven.
3. De overgebleven stukken kan je meestal met de hand uit elkaar scheuren. Lukt dit niet maak dan gebruik van een stevig mes. Maak planten van ongeveer gelijke grote en controleer steeds of de nieuwe plant beschikt over voldoende groeipunten.
4. Spit de border goed om en voeg nieuwe humusrijke aarde toe. Bemesten met gedroogde koemest of oude, verteerde stalmest kan je het beste achterwege laten. De planten zullen door deze makkelijk op te nemen voedingsstoffen op het laatst van het jaar te sappige scheuten vormen waardoor de kans op bevriezing toe zal nemen.