Archives

Om te beginnen is het zaak de vaste plant te kunnen onderscheiden van andere planten alvorens met het scheuren/delen te beginnen. Een vaste plant onderscheid zich van andere planten doordat ze in de winter bovengronds zullen afsterven. Onder de grond blijft de vaste plant gedurende winter in rust om vervolgens in het voorjaar met meerdere groeipunten weer tevoorschijn te komen.

Waarom vaste planten scheuren/delen
De meeste vaste planten groeien vanuit het midden van de plant in de loop der jaren steeds meer naar de buitenranden. Het midden van de vaste plant zal langzaam maar zeker uitgeput raken. Als je maar lang genoeg wacht met scheuren/delen zal je zien dat de vaste planten in het midden geen groei meer vertonen en de plant steeds verder afdwaalt van de plek waar hij oorspronkelijk geplant is.

Als je last hebt van wortelonkruiden en deze zich met hun wortelstokken in de kluit van de vaste planten hebben genesteld is het uitspitten en scheuren/delen een ideale manier om voor lange tijd van deze hinderlijke onkruiden af te komen. Tijdens het scheuren kan je alle wortelstokken van de wortelonkruiden verwijderen. Vergeet niet om, voordat je de vaste planten weer terugplant, de border uit te puinen.

Vaste planten kan je ook scheuren/delen puur en alleen om te vermeerderen. Normaal gesproken zal je, afhankelijk van de grote en soort vaste plant, van slechts één vaste plant tussen de 5 en 25 nieuwe planten kunnen maken.

Wanneer vaste planten scheuren/delen
Over het algemeen kan je stellen dat je vaste planten om de 6 jaar dient te scheuren/delen. Na 6 jaar is de grond in de border ook aan verversing toe. Als je nieuwe grond in de border wilt is het daarom handig om deze klus te combineren met het scheuren/delen van vaste planten. Wat de beste tijd is om te scheuren/delen daar zijn de meningen nogal verdeeld over. De één zweert bij het voorjaar (maart/april) en de ander weer bij het najaar (september/oktober). Eigenlijk kan niemand zeggen of het voorjaar of najaar beter of slechter is. Het is namelijk sterk afhankelijk van wat het weer doet. Het ene jaar zal het voorjaar dus beter zijn dan het najaar en andersom. Je moet een beetje geluk hebben. Persoonlijk scheur/deel ik het liefst de vaste planten in september. Dit heeft 2 voordelen:

De vaste planten zijn nog niet geheel bovengronds afgestorven wat het voordeel heeft dat je kan zien wat je doet. Als je om welke reden ook besluit om de vaste planten in het voorjaar te scheuren/delen maak dan in de zomer een foto van de border zodat je bij het scheuren/delen je geheugen weer kan opfrissen.

Als je vaste planten in de nazomer scheurt zullen ze nog voor de winter voldoende wortels aanmaken. In het voorjaar kan de vaste plant zich dan concentreren op het maken van blad en bloemen. Als je toch in het voorjaar de vaste planten gaat scheuren zal de plant dus direct na het scheuren blad en bloemknoppen willen aanmaken. Dit kost de plant zoveel energie dat het herstel van de wortels langer op zich zal laten wachten. Je zult begrijpen dat als je nu een warme periode krijgt het voor de vaste plant erg moeilijk wordt te overleven. Indien je in het voorjaar gaat scheuren knip dan in ieder geval de bloemknoppen uit de plant zodat de plant zich bezig kan houden met de aanmaak van wortels.

Hoe ga je te werk
1. Spit de gehele vaste plant uit de border. Als het om een groep van vaste planten van dezelfde soort gaat spit je deze allemaal uit de border. Het beste is om per soort vaste planten te werk te gaan zodat je niet in de war kan raken en volgend jaar geconfronteerd wordt met een “vreemde eend in de bijt”?.

2. Bekijk eerst goed waar de plant de krachtigste scheuten heeft. In verreweg de meeste gevallen zullen deze zich aan de buitenranden van de pol bevinden. Steek met een schop deze delen van de plant af. Gooi het hart van de vaste plant direct op de composthoop. Als grap wordt er aan leerling hoveniers altijd gezegd deze aan hun schoonmoeder te geven.
 
3. De overgebleven stukken kan je meestal met de hand uit elkaar scheuren. Lukt dit niet maak dan gebruik van een stevig mes. Maak planten van ongeveer gelijke grote en controleer steeds of de nieuwe plant beschikt over voldoende groeipunten.

4. Spit de border goed om en voeg nieuwe humusrijke aarde toe. Bemesten met gedroogde koemest of oude, verteerde stalmest kan je het beste achterwege laten. De planten zullen door deze makkelijk op te nemen voedingsstoffen op het laatst van het jaar te sappige scheuten vormen waardoor de kans op bevriezing toe zal nemen.

Heesters, coniferen en bomen laten zich door de regel prima verplanten mits er ruim van te voren voldoende aandacht aan besteed wordt. Het gaat meestal mis als men van de ene op de andere dag besluit deze klus te klaren en de schop ter hand neemt. Wat vast staat is dat de beste periode de periode is wanneer de boom, heester of conifeer in rust is. Bij heesters en bomen is dit gemakkelijk te constateren daar die het blad laten vallen. Coniferen blijven groen dus is extra oppassen gewenst. Als stelregel kan je nemen dat je coniferen alleen verplant als bomen en heesters hun blad hebben laten vallen en de temperaturen laag zijn. Meestal zal dit rond half november zijn.

Wanneer kan je problemen verwachten?
Verplanten lukt het beste als de te verplanten plant een mooie kluit heeft. Of de heester, conifeer of boom een mooie kluit heeft kunnen we van te voren niet zien maar je kan het wel voorspellen. Planten die in de loop der jaren goed verzorgd zijn zullen over het algemeen makkelijker te verplanten zijn. Doordat de plant geen tekort aan water en voedingstoffen heeft gehad zijn de wortels niet op zoek gegaan naar deze belangrijke elementen en zal de plant een stuk minder diep geworteld zijn dan planten die het moeilijk gehad hebben. Ook de wind speelt een grote rol bij de ontwikkeling van de wortels. Vooral bij de wat hogere planten zie je dat deze een sterk ontwikkeld wortelgestel hebben op de plaats waar de wind vandaan komt wat het verplanten niet vergemakkelijkt.

Rondsteken van heesters, coniferen en bomen
Om de kans van slagen op succesvol verplanten aanzienlijk te laten stijgen is rondsteken gewenst. Bij heesters en kleine tot middelgrote coniferen is dit niets meer dan met een scherpe schop zo diep mogelijk rondom de stam van de plant te steken. Doe dit, als je de plant in het najaar wilt verplanten, de eerste helft half november en de tweede helft half januari tot half februari. Als norm hoe ver je van de stam moet rondsteken hou je minimaal de helft van de breedte van de kroonomvang van de plant aan. Bij het verplanten van bomen volstaat het rondsteken met een schop niet meer. Je dient dan een geul te graven om de stam van de boom heen. Ga verder hetzelfde ter werk als bij het rondsteken maar gooi de geul weer dicht met een mengsel van de uitgegraven aarde en nieuwe humusrijke aarde. Dit zal de aanmaak van de belangrijke haarwortels ten goede komen. De diepte van het wortelgestel van een boom kan je meten door de stamomtrek x 5. In het voorbeeld filmpje meet de stamomtrek 30cm wat dus inhoud dat de diepte van de kluit ongeveer 150cm is.

Snoeien
Het is verstandig om direct na het rondsteken de te verplanten boom, conifeer of heester te snoeien. Doordat je door het rondsteken de wortels beschadigd en/of gedeeltelijk verwijderd hebt kan de plant minder water opnemen waardoor een grotere kans op verdroging ontstaat. Door de plant nu te snoeien verklein je het verdampingsoppervlak zodat de juiste verhouding weer hersteld is. Snoeien doe je echter alleen als de te verplanten plant dit toelaat en in geen geval de habitus aantast.

Het nieuwe plantgat
Graaf op de nieuwe plaats van de plant een gat die tweemaal breder is dan de breedte van de kluit en een half keer dieper. Spit de bodem van het plantgat één steek om. Vul het plantgat aan met een mengsel van nieuwe humusrijke grond en de grond waar de te verplanten plant aan gewent is en zorg dat de aarde goed vochtig is.

Het verhuizen van de heester, conifeer of boom
Na het uitgraven van de conifeer, heester of boom is het verstandig de kluit in te pakken met gaaslinnen of jutten om het uit elkaar vallen van de kluit tijdens transport zo veel mogelijk te beperken. Gaaslinnen of jutten kan je kopen bij de plaatselijk boomkweker. Bij zware planten kan je ervoor kiezen de plant op een stuk zeil te zetten en op deze manier naar het nieuwe plantgat te trekken of , als u toch een stuk gaaslinnen of jutten bij de boomkweker haalt, een bomenkruiwagen te huren. Indien verplaatsen met een bomenkruiwagen zelfs niet lukt zit er niets anders op om een kraan te huren om deze klus te klaren. Zorg er in ieder geval voor dat u goed voorbereid bent zodat de te verplanten plant zo snel mogelijk in het nieuwe plantgat staat.

Het planten
Als de boom, conifeer of heester in het nieuwe plantgat staat controleer dan of deze op dezelfde diepte staat als in de oude situatie. Meestal kan je dit makkelijk herkennen aan het kleurverschil op de stam. Vul het plantgat goed aan met een mengsel van nieuwe humusrijk grond en grond uit het oude plantgat. Doe dit in 4 stappen. Je vult eerst het plantgat met een kwart en drukt de aarde goed aan vervolgens weer een kwart totdat de plant volledig aangevuld is. Op deze manier zal de plant mooi stevig staan.

Het is misschien vreemd maar houd er rekening mee dat wanneer u een boom verplant het wellicht nodig is om een kapvergunning bij de gemeente aan te vragen. Een kapvergunning heb je nodig als de omtrek van de stam, op 130cm hoogte gemeten, meer bedraagt dan 10cm. Ook als de boom in dezelfde tuin herplant wordt is een kapvergunning noodzakelijk. Echter in de meeste gevallen zal de gemeente hier soepel mee omgaan en al snel het groene licht voor de klus geven.

Planten vermeerderen kan heel makkelijk middels afleggen. Afleggen is één van de makkelijkste methoden om een plant te vermeerderen. Ook de slagingskans van afleggen is zeer groot en er is behalve een schop en een snoeischaar of mes geen specialistisch gereedschap voor nodig. Mensen met weinig kennis van planten en het vermeerderen daarvan raad ik aan te beginnen met deze leuke methode van vermeerderen. Ook voor kinderen is dit een leuke manier ze meer te betrekken bij de natuur.

Heesters afleggen
Een zeer groot aantal heesters kan je vermeerderen middels afleggen. Een goede tijd om heesters af te leggen zijn maart/april of augustus/september. Voor het afleggen gaan we op zoek naar een jonge krachtige scheut of tak die aan de buitenzijde van de heester groeit. Indien er in uw tuin geen heesters staan die over dit soort scheuten beschikken betekend dit niet dat u niet kan afleggen. Je kan de heester stimuleren om nieuwe jonge scheuten te zetten door de heester in te snoeien. Snoei dan een aantal takken aan de buitenzijde van de heester zo laag mogelijk weg zodat iets onder de snoeiwond een nieuwe scheut zal ontstaan. Volgend jaar kan u deze scheut gaan afleggen.

De jonge krachtige scheut dient ten minste drie bladeren en/of ogen te bezitten. De jonge krachtige scheut buig je voorzichtig naar beneden tot deze de grond raakt. Op de plaats waar de scheut de grond raakt beschadig je de bast met een scherp mes. Tevens snij je een kleine inkeping in de tak. Indien de inkeping niet vanzelf open blijft staan kan je een stukje van een luciferhoutje in de inkeping drukken. Buig nu de tak weer naar beneden en controleer of de plaats waar je zojuist de inkeping hebt gemaakt daadwerkelijk de grond raakt. Zet de tak goed vast met behulp van ijzerdraad in een U vorm gebogen en bedek de tak met een goede potgrond. Zorg ervoor dat de drie bladeren en/of knopen niet ingegraven zijn. Houd de komende periode de potgrond goed vochtig zodat de tak makkelijk wortel kan schieten. Om de wortelgroei extra te stimuleren kan je de top van de scheut, waar de drie bladeren en/of knoppen aan zitten, naar boven buigen en vastzetten met bijvoorbeeld een bamboe stokje. Nu is het afhankelijk van de soort heester en de oudheid van de tak die afgelegd is voordat deze wortel zal schieten. Door het takje voorzichtig te bewegen kan je erachter komen of deze al wortels heeft gemaakt. Pas als je zeker weet dat de afgelegde tak voldoende wortels heeft om te kunnen overleven knip je de tak los van de moederplant maar wacht hier ten minste 6 maanden mee. Na het afknippen laat je de afgelegde tak nog op dezelfde plaats staan zodat deze goed kan wennen aan de nieuwe situatie. Pas als de nieuwe plant het goed doet kan je hem voorzichtig verplanten.

Klimplanten afleggen
Ook klim of lijplanten kan je eenvoudig vermeerderen middels afleggen. Als basis hanteer je dezelfde werkwijze als heesters afleggen. Over het algemeen hebben klim en lijplanten zeer lange takken die je op meerdere punten tegelijk kan afleggen.

Heesters die geschikt zijn voor afleggen zijn o.a.

• Aesculus parviflora (Herfstpaardekastanje)
• Pieris Floribunda (Andromeda)
• Arctostaphylos (Beredruif)
• Aucuba (Broodboom)
• Berberis (Zuurbes)
• Buddleja (Vlinderstruik)
• Calycanthus (Meloenboompje)
• Chaenomeles (Dwergkwee)
• Cornus (Kornoelje)
• Corylopsis (Schijnhazelaar)
• Cotinus (Pruikenboom)
• Cotoneaster (Dwergmispel)
• Elaeagnus (Olijfwilg)
• Euonymus (Kardinaalshoed)
• Hypericum (Hertshooi)
• Kalmia (Lepelboom)
• Kerria (Ranonkelstruik)
• Kolkwitzia (Koninginnestruik)
• Ligustrum (Liguster)
• Magnolia (Beverboom)
• Mahonia (Mahoniestruik)
• Nothofagus
• Potentilla (Ganzerik)
• Prunus laurocerasus (Laurierstruik)
• Pyracantha (Vuurdoorn)
• Rhododendron
• Rubus (Braam)
• Salix (wilg)
• Symphoricarpos (Sneeuwbes)
• Vaccinium (Bosbes)
• Viburnum (Sneeuwbal)
• Weigelia

Vaste planten en half heesters die geschikt zijn voor afleggen zijn o.a.

• Vinca (Maagdenpalm)
• Pachysandra (Pachysandra)
• Euonimus (Kardinaalshoed)
• Lavandula (Lavendel)

Heide soorten die geschikt zijn voor afleggen zijn o.a.

• Calluna (Struikheide)
• Empetrum (Kraaiheide)
• Erica (Dopheide)

Klimplanten geschikt die geschikt zijn voor afleggen zijn o.a.

• Clematis (Clematis)
• Hydrangea (Klimhortensia)
• Hedera (Klimop)
• Actinidia (Straalstempel)
• Ampelopsis
• Campsis (Trompetklimmer)
• Celastrus (Boomwurger)
• Fallopia (Duizendknoop)
• Jasminum (Winterjasmijn)
• Lonicera (Kamperfoelie)
• Parthenocissus (Wilde wingerd)
• Passiflora (Passiebloem)
• Vitis (Druif)
• Wisteria (Blauwe regen)

Na het snoeien van de druif ben je direct de gelukkige eigenaar van een hoop snoeiafval. Je kan dit natuurlijk in de vuilcontainer of op de composthoop gooien maar je kan er ook makkelijk nieuwe druivenplanten van maken door het snoeiafval van de druif te gaan stekken. Zeker gezien dat de juiste stektijd samenvalt met de snoeiperiode die vanaf half december tot en met eind februari loopt.

• Neem voor een goede stek een gezonde eenjarige potlooddikke scheut die verhout is en over één gezonde knop beschikt. Knip met een scherpe snoeischaar de stek één cm boven de knop recht af en knip de stek op ongeveer 7 cm onder de knop schuin af. Op deze manier heb je een stek van ongeveer 8 tot 10 cm lengte.

• Direct nadat je de stek boven de knop recht hebt afgeknipt dompel je dit gedeelte even in de entwas om uitdroging en ziektes voor te zijn. Aan de onderkant van de stek beschadig je de bast heel licht door er met je nagel overheen te gaan.
• Steek de stek in een stekbak of bloempot gevuld met goed aangedrukte stekgrond en zorg ervoor dat de knop ongeveer één cm boven de grond uitsteekt. Stekgrond maak je door 3 delen potgrond goed te mengen met één deel metselzand.
• De bloempot of stekbak kan je gewoon op de vensterbank neerzetten maar zorg ervoor dat de aarde ongeveer 20°C is. Tevens dient u ervoor te zorgen dat er geen te felle zon op de stekken schijnt daar de kans op verbranding dan aanwezig is.
• Je dient te zorgen dat de aarde goed vochtig blijft. Om dit te vergemakkelijken kan je ervoor kiezen om de bloempot af te dekken met een transparant plastic zakje of snij de onderkant van een kunststof fles van frisdrank af. Indien je besluit dit met een transparant plastic zakje te doen prik dan 4 saté prikkers in de bloempot en zorg dat het zakje daar op rust. Indien je liever gebruik maakt van een halve frisdrankfles dien je wel een aantal gaten in de fles te maken alvorens je deze op zijn kop over de stek plaatst.
• Houdt goed in de gaten of de grond mooi vochtig blijft en of er geen delen zijn die gaan schimmelen. Zeker indien u de stekken hebt afgedekt kan dit problemen opleveren. Verwijder aangetaste delen met schimmel direct om uitbreiding te voorkomen.
• Als de knop van de stek gaat uitlopen wil dit nog niet zeggen dat de stek reeds wortels heeft aangemaakt. De knop teert immers nog op de voeding die in de stek zelf aanwezig is. Wortelgroei zal pas na enkele weken optreden
• Pas als de knop reeds veranderd is in lange scheuten kan je voorzichtig voelen of de stek wortel heeft gezet door er zachtjes tegenaan te duwen. Nu kan je, indien je daar gebruik van hebt gemaakt, het plastic zakje of halve fles verwijderen en langzaam beginnen de stekken af te harden alvorens ze in de tuin te zetten. Begin om op een rustige niet te koude voorjaarsdag de plantjes overdag een paar uurtjes buiten te zetten. Let nog wel goed op te felle zon.
• Na 1 juni kan je de nieuwe al goed gewortelde druiven op een warme plaats in de tuin gaan planten. Je zult zien dat de verzorging van de stekken niet voor niets is geweest daar de druif al snel goed zal groeien en vruchten zal gaan dragen.

Aardbeien vermeerderen
Aardbeien kan je op verschillende manieren vermeerderen. Eigenlijk vermeerderd de plant zichzelf middels afleggen. Het enigste wat je hoeft te doen is de jonge aflegger los te knippen van de moederplant en je hebt weer een nieuwe Aardbeienplant. Maar dan dien je natuurlijk al wel over één of meerdere Aardbeienplantjes te beschikken. Een meer tijdrovend alternatief is het zaaien van Aardbeien. Het nadeel van zaaien is dat je eigenlijk nooit helemaal zeker bent van wat het gaat worden. Dit is ook de reden dat Aardbeienzaad lange tijd niet tot moeilijk verkrijgbaar was. Inmiddels kunnen de zadenleveranciers zaden aanbieden die behoorlijk soortecht blijken te zijn. Het zaaien kan je gewoon op de vensterbank doen in een klein kweekbakje die je bij diverse tuincentra kan aanschaffen. Zaaien doe je het liefst vanaf februari tot maart. De plantjes zullen bij een temperatuur van 22°C na 4 tot 6 weken kiemen. Indien je na april zal zaaien dan is de kans op een oogst in hetzelfde jaar vrijwel nihil. Er zijn nogal wat meningsverschillen of je de zaden met een dun laagje aarde moet afdekken of niet. Wij boekte het beste resultaat met zaden die we niet afgedekt hebben. Indien de Aardbeienplantjes groot genoeg zijn om te verspenen dienen we zeer voorzichtig ter werk te gaan. De tere worteltjes van de Aardbeienplantjes kunnen gemakkelijk beschadigd raken. Zet de planten nu nog niet buiten doe dit pas als ze goed hersteld zijn van het verspenen. Als de plantjes goed blijven groeien en de buitentemperaturen gunstig zijn kan je langzaam beginnen met het afharden van de plantjes. Zet de Aardbeienplantjes niet van de ene op de andere dag buiten maar laat ze langzaam wennen aan de koudere buitenlucht. Eenmaal buiten zullen de Aardbeienplantjes gestaag doorgroeien en afhankelijk van de weersomstandigheden zo rond eind mei in de volle grond uitgeplant worden.