Archives

Net zoals met ondiepe brede tuinen hebben mensen met een diepe smalle tuin ook vaak moeite om deze op de juiste manier te ontwerpen. De vraag om een lange smalle tuin breder te laten lijken is mij dan ook niet onbekend. De grootste fout die gemaakt wordt bij lange smalle tuinen is de te eentonige en te hoge omkadering van het geheel. Een tuin van bijvoorbeeld 6 bij 20 meter afbakenen met een schutting aan weerszijden versterkt het pijpenla effect alleen maar. De kunst is om te combineren met verschillende tuinafscheidingen en hoogtes. Op deze manier voorkom je dat je in één keer langs de afscheiding kan kijken.

Om zoveel mogelijk tips te geven zal ik in een aantal stappen een lange smalle tuin ontwerpen. De tuin die ik als voorbeeld neem heeft een afmeting van 6 meter breed bij 20 meter diep. De beste manier om een tuin met deze afmetingen in te richten is door deze te verdelen in vakken. Het leuke van het werken met deze verdeling is dat er een soort “tuinkamers” zullen ontstaan. Iedere “tuinkamer” kan je op een andere manier vormgeven. Hoe langer de tuin is hoe meer “tuinkamers” je kan maken.

We beginnen met een terras tegen de woning. Bij het uitzoeken van de bestrating is al rekening gehouden met het feit dat de tuin breder moet lijken. Er is gekozen voor een tegel van 60x40cm die in de breedte gelegd wordt. Om het breedte effect nog beter tot zijn recht te laten komen leg ik om de twee banen tegels een klinker (waalformaat). Wederom wordt deze klinker in de breedte gelegd. Aan de rechterkant van het terras plaats ik een schutting en aan de linkerkant een heg.

Nu het terras en de erf afscheiding voor dit gedeelte klaar zijn gaan we ervoor zorgen dat het een soort van “tuinkamer” wordt. In de tweede “Tuinkamer” komt een gazon met een pad. Door tussen het terras en het gazon een border te maken met aan de zijkanten wat hogere beplanting creëer je dit. Vaak wordt de fout gemaakt te massieve heggen tussen de “tuinkamers” te planten waardoor er al snel een opgesloten gevoel zal ontstaan. Het is veel mooier om de afscheiding voldoende transparant te maken zodat men nieuwsgierig wordt naar hetgeen er nog meer te beleven is. Het werken met heggen kan echter wel maar dan dien je deze niet te hoog en met voldoende openingen tussen de “tuinkamers” aan te planten. Verder is de aanzet voor een tuinpad bewust niet in het verlengde van de deur of het raam gemaakt daar dit een enorm diepte effect met zich mee zal brengen wat hier nou juist niet de bedoeling is. Let in dit soort tuinen vooral op de details zoals de rechthoekige tuintafel die bewust in de breedte op het terras staat.

In het tweede gedeelte van de tuin is er plaats voor een gazon. Doordat ik gekozen heb voor staptegels wordt het gazon niet onderbroken waardoor het breedte effect optimaal is. Zelfs de staptegels worden in de breedte gelegd. De erf afscheiding verspringt nu waardoor er aan de linkerkant een schutting en aan de rechterkant een weelderige haag ingetekend is. Aan het einde van de tweede “tuinkamer”? maakt het tuinpad een hoek naar links om verdere dieptewerking te voorkomen.

Niet alleen de rondingen, de heggetjes en het ornament zorgen in deze tuin voor een dieptewerking ook de paden dragen hier hun steentje bij. De truc van een goed tuinontwerp is om ervoor te zorgen dat de tuin vanuit de terrassen maar ook vanuit de woning aantrekkelijk is om naar te kijken. In dit tuinontwerp zitten meer lijnen dan dat je op het eerste gezicht zult verwachten. Ik zal ze hieronder allemaal uitleggen.

Vanuit de woonkamer (A) heb je door het ronde terras bij de openslaande deuren een wijde blik naar buiten wat ik met de rode lijnen aangeef.

Vanuit de woonkamer (A) creëer je door het ornament (B) en het pad een diepte wat extra versterkt word door de buxus haagjes die als een trechter zullen werken.

Vanaf het terras (A) heb je dezelfde zichtlijn naar het ornament (B), maar door het pad naar de achterdeur creëer je een tweede zichtlijn. De fout die de meeste mensen hier maken is dat deze zichtlijn “doodloopt”. Aan het einde van dit pad (C) zet je om dit te voorkomen bijvoorbeeld een bloembak zodat ook hier je aandacht getrokken wordt.

Met het tweede terras kan je nog een extra truc uithalen. Plaats een ronde tafel op dit terras en schuif deze gedurende de periode dat je er geen gebruik van maakt precies in het midden van de cirkel. Plaats op de tafel een mooi bloemstuk en je zal zien dat de tuin hierdoor extra groot lijkt. Tevens nodigt het terras erg uit om naar toe te gaan. Ook vanaf dit terras hebben we twee zichtlijnen. De eerste loopt vanaf het terras (A) naar het ornament (B). De tweede zichtlijn loopt vanaf het terras (A) naar de garage (C). Ook hier dien je weer te voorkomen dat de zichtlijn doodloopt. Voorkom dit door bijvoorbeeld de deur te voorzien van glas in lood of plant aan weerszijden van de deur een mooie bloeiende plant.

Tevens heb je vanaf het zonneterras (A) weer de wijde blik over de gehele tuin zoals aangeduid op onderstaande illustratie.

Zoals je ziet kan je in een betrekkelijk kleine tuin nog erg veel tuinwensen kwijt en deze ook nog eens zo rangschikken dat de tuin aantrekkelijk is om naar te kijken.

Nu duidelijk geworden is hoe de basis van de tuin zal worden, kan ik de vlakken weghalen en beginnen met het creëren van paden. Eigenlijk zie je dat het gazon en de borders op deze manier van ontwerpen vanzelf zullen ontstaan.

De paden in deze tuin gebruik ik niet alleen uit praktische overweging om van A naar B te komen maar ook voor zichtlijnen waar ik straks meer over uitleg. Tevens zie je nu de terrassen en paden ingekleurd zijn dat het gazon volledig omsloten is wat een groot voordeel is als er kinderen in de tuin spelen.

Op onderstaande illustratie heb ik het ornament ingetekend en om de terrassen een buxus heggetje. Het buxus heggetje mag echter ook vervangen worden voor een smalle border met bloeiende planten. Het gaat mij niet om het heggetje zelf maar om het effect wat je ermee bereikt. Erg vaak zie je dat terrassen direct overgaan in het gazon wat weinig “spannend”? is. Door tussen een terras en gazon een heggetje of border te maken wordt de tuin spannender waardoor je blik verder de tuin ingaat en de tuin dieper lijkt. Zorg ervoor dat het heggetje niet lager is dan 15cm en niet hoger dan kniehoogte.

Vrije vormen in de tuin worden vooral gebruikt in de wat grotere tuinen en dan met name bij mensen die van weelderige borders houden. Ook het gebruik van oude materialen en flagstones is iets wat in dit soort tuinen goed past. Een tuin met vrije vormen en weelderige beplanting lijkt makkelijk maar is juist slechts weggelegd voor diegene die zich echt interesseren voor de tuin en tuinplanten. Een tuin met vrije vormen wordt vaak een speelse of natuurlijke tuin genoemd. De vrije vormen hebben geen duidelijke meetkundige basis. Je zou dus redelijk wat ervaring moeten hebben om een tuin met vrije vormen te ontwerpen en aan te leggen. Als je toch zelf een tuin met vrije vormen wilt ontwerpen dan kan je het beste eerst ruw in kaart brengen waar je terrassen, gazon, borders en paden wilt hebben. Teken deze desnoods even in het vierkant in zodat je met de vrije vormen weet dat de verhoudingen en maten goed zijn. Het gaat tenslotte om een tuin die buiten mooi ook nog eens gebruiksvriendelijk moet zijn.

Combineren met vormen in de tuin:
Vaak wordt er gedacht dat een tuinontwerp of met rechte vormen of met ronde vormen moet worden ontworpen. Gelukkig kan ik de meeste mensen overtuigen dat dit niet waar is door ze het voorbeeld te geven van de vele Buxustuinen waar een cirkel in het midden van een vierkant ligt gekruist door twee paden. Met dit voorbeeld kan je direct zien dat een tuin met ronde en rechte vormen wel degelijk tot de mogelijkheden behoort, mits de verhoudingen tussen beide kloppen. Symmetrie is in dit soort tuinen het sleutelwoord. Een symmetrische tuin is vaak opgebouwd uit slechts enkele soorten beplanting netjes omsloten door lage heggetjes. In het midden of aan het einde van een zicht-as wordt vaak een blikvanger in de vorm van bijvoorbeeld een beeld, waterornament of bonsai boom geplaatst. Kortom dit soort tuinen wordt vaak omschreven als strakke tuinen.

Nu je weet in welke vormen je de tuin gaat ontwerpen pakken we de schets er bij die we in stap 5 (vlakken bepalen) gemaakt hebben. Teken nu met de gewenste vormen over de reeds gemaakte vlakken heen. Zoals op het eerste voorbeeld heb ik voor cirkels gekozen. Het voordeel van het werken op deze manier is dat het ontwerp vrijwel vanzelf zal ontstaan.

Op de linker afbeelding de zwarte cirkels over de eerder gemaakte vlakken. Op de rechter afbeelding heb ik de vlakken weggehaald en een pad toegevoegd naar de schuurdeur.

De linker tekening heb ik ingekleurd waardoor er meer duidelijkheid ontstaat. Rechts is het tuinontwerp ingevuld met beplanting.

Op deze manier heb je op een eenvoudige wijze een tuinontwerp gemaakt. In de volgende stappen ga ik wat uitleggen om meer of juist minder diepte in de tuin te brengen, het werken met zichtlijnen en geef ik tips en trucs om er echt iets bijzonders van te maken.

Wie wil er met de huidige grondprijzen nu niet zijn of haar tuin groter laten lijken dan dat deze in werkelijkheid is? Regelmatig vraagt men of ik de tuin zo kan ontwerpen dat de tuin langer of juist breder lijkt. Het langer of breder laten lijken van de tuin kunnen we op verschillende manieren bewerkstelligen. Laat ik beginnen met een tuin die ik recentelijk ontworpen heb voor een opdrachtgever in de gemeente Huizen. De tuin meet 9 meter breed en 7 meter diep zoals op onderstaande illustratie.

Zoals je ziet heeft deze tuin 2 openslaande deuren en rechts een deur naar de garage. De tuin is omsloten met een haag en heeft geen achteringang. De wens van de bewoners is om deze vrij ondiepe tuin zo diep mogelijk te laten lijken, een gazon voor de kinderen, een terras bij de openslaande deuren, een tweede zonneterras rechts achterin de tuin, een plaats voor een ornament en genoeg ruimte voor borders met bloeiende planten. Om te beginnen heb ik deze wensen in vlakken in het ontwerp getekend zoals op onderstaande illustratie. De grijze vlakken stellen de terrassen voor, de groene het gazon en de bruine de plaats voor een ornament.

Nu deze vlakken getekend zijn kan ik me met de vormen van de tuin bezig gaan houden. Gelukkig hadden mijn opdrachtgevers me volledig vrij gelaten en was de keuze om met ronde vormen te gaan werken een keuze waar ik in deze tuin het meeste mee kon bereiken. Ik begin met en ronde vorm voor het terras bij de openslaande deuren. Een vrij logische keuze als je stap 6 ronde vormen in de tuin hebt gelezen. De ronding zorgt immers voor een wijde blik naar buiten, wat in een ondiepe tuin als deze, geen overbodige luxe is. De plaats voor het ornament had ik ook al snel bepaald daar dit een goed element is om een dieptewerking in de tuin te versterken. Om deze dieptewerking een extra impuls te geven teken ik een cirkel op de plaats waar het ornament komt te staan zodat de aandacht nog meer getrokken wordt. Tevens teken ik een cirkel rechtsachter in de tuin zoals op de onderstaand illustratie.

Nu de tuin netjes op schaal getekend is zorgen we voor genoeg kopieën waar we eens lekker op kunnen schetsen. Ook voor wie met de computer de tuin wil gaan ontwerpen raad ik sterk aan om een aantal keren de afmetingen van de tuin uit te printen. We gaan nu op de meest logische plaatsen vlakken schetsen waar we de basiselementen zoals een terras, gazon, vijver enz. willen maken. Houd hierbij rekening met het feit dat een hoofdterras minimaal 400x400cm moet zijn en een extra terras minimaal 300x300cm. Een tuinpad in de achtertuin dient minimaal 80cm breed te zijn en een pad naar de voordeur 120cm. Teken deze gewoon als een vierkant in de tuin zoals in onderstaand voorbeeld. Indien je nog geen noordpijl op de tekening hebt gezet dan dien je dit nu te doen. Het noorden kan je eenvoudig met een kompas te weten komen. Indien je de tekening vanaf een kadastrale situatie hebt overgenomen dan heb je geen kompas nodig. Een kadastrale situatie is altijd noordgericht.

Op de linker tekening de erfgrenzen, woning, deuren, ramen en de schuur. Op de rechter afbeelding heb ik hierin twee grijze vlakken getekend waar de terrassen moeten komen, een groen vlak waar ik een gazon wil en lichtbruin een pad van de achterdeur naar de schuur.
 
Nu we weten waar deze elementen gesitueerd moeten worden gaan we bepalen welke vorm we de nieuwe tuin gaan geven. Blader niet direct door naar het vervolg van dit tuinontwerp maar lees de rubriek vormen bepalen eerst aandachtig door!

Ook vierkanten spreken vele mensen erg aan. Hoe dat precies komt is wat minder duidelijk dan bij de cirkels. Een vierkant is namelijk veel ingewikkelder om in de tuin te gebruiken. Zeker in de wat kleinere tuinen zou ik niet snel kiezen voor vierkanten. Een vierkant bestaat uit 4 gelijke zijden en 4 loodrechte (haakse) hoeken, een rechthoek bestaat uit twee keer twee gelijke zijden en 4 loodrechte (haakse) hoeken. Een vierkant heeft de eigenschap iets duidelijk te omkaderen waar ik mee wil zeggen dat je met een vierkant al snel een aparte ruimte in de ruimte maakt. Voor grote tuinen is dit ideaal maar de meeste tuinen hebben juist het tegenovergestelde nodig. Werk je met vierkanten in een kleine tuin dan is de kans groot dat de tuin een hokkige uitstraling krijgt. Toch is mijn ervaring dat de meeste mensen die zelf aan het ontwerpen slaan als eerste vorm kiezen voor een vierkant.

Diagonale lijnen in de tuin
Helaas zie je maar weinig particulieren die werken met diagonale lijnen in de tuin. Een tuin ontworpen met diagonale lijnen is 9 van de 10 keer ontworpen door een hovenier of tuinarchitect. Een diagonaal is een lijn die niet haaks in een vierkant of rechthoek getrokken wordt. De kracht van een diagonale lijn in de tuin is dat deze de tuin groter doet lijken. Dit is ook niet verwonderlijk als je bedenkt dat een diagonaal altijd langer is dan een rechte lijn. Tevens is een tuin ontworpen met diagonale lijnen over het algemeen spannender dan een tuin met rechte lijnen. Door op deze manier te werken zou je een zichtlijn, vanuit bijvoorbeeld de keukentafel, kunnen creëren die met een rechte lijn niet mogelijk geweest was. Nog een voordeel van het werken met diagonale lijnen is dat je de tuin een andere richting kan geven. Het onverwachte van diagonale lijnen trekt direct de aandacht.

Nu is het tijd om een keuze te maken met welke vorm of vormen we de tuin gaan ontwerpen. Als je niet zo één, twee, drie weet voor welke vorm je moet kiezen dan is het tijd om de gemaakte collage er weer bij te pakken. Zeer waarschijnlijk heb je zonder dat je je er bewust van was hier de juiste keuze al bepaalt. Staan er in jouw collage allemaal afbeeldingen met ronde vormen dan is het niet verstandig om voor vierkante vormen te kiezen. Bestaat de collage uit allerlei verschillende vormen dan is de beste keuze voor jou een tuin met vrije vormen. Iedere vorm heeft zo zijn eigen specifieke uitstraling die de sfeer in de tuin straks bepaald.

Ronde vormen in de tuin
Cirkels spreken een zeer grote groep mensen aan. Dat is ook niet zo verwonderlijk omdat een cirkel zonder dat je daarbij stilstaat meerdere eigenschappen heeft. Een cirkel zou je kunnen omschrijven als een punt (middelpunt) waar de rand overal op dezelfde afstand van ligt. Vanuit het middelpunt van een cirkel gezien is alles naar buiten gericht. Op deze manier krijg je een ruimtelijk effect die je in de tuin goed kunt toepassen. Een halve cirkel voor twee openslaande terrasdeuren zorgt voor een wijde blik naar buiten wat de meeste mensen wenselijk vinden. Een cirkel werkt niet alleen ruimtelijk, het middelpunt trekt ook de aandacht sterk naar zich toe. Hier maken we in de tuin veelvuldig gebruik van door in het midden van een cirkel een bloempot, ornament of mooie boom te plaatsen. Bij een terras zie je duidelijk een dubbele werking van de eigenschappen van een cirkel. In het midden staat een fraaie tuinset waardoor je aandacht naar het midden van de cirkel getrokken wordt. Dit geeft dus een uitnodigend effect en het gevoel van gezelligheid. Als je eenmaal op het terras zit dan geeft het ronde terras juist weer een ruimtelijk effect.

Of je nu een compleet nieuwe tuin gaat aanleggen of een gedeelte van een bestaande tuin gaat aanpassen, de beste manier is om de gehele situatie in kaart te brengen. Een belangrijk hulpmiddel is een uittreksel van een kadastrale kaart via internet bestellen. Ga hiervoor naar www.kadaster.nl klik op “onze producten” en vervolgens op “Uittreksel kadastrale kaart met omgevingskaart”. De kosten van een kadastrale kaart, bij online betalen, bedragen € 1,40. De kadastrale kaart wordt direct na de betaling op het beeldscherm vertoont. Een kadastrale kaart is altijd noordgericht zodat je niet hoeft te zoeken naar een kompas. De schaal van een kadastrale kaart is altijd 1:500 (1 cm op de kaart is 500cm in werkelijkheid). De kadastrale kaart toont o.a. de perceelgrenzen, belangrijke bebouwing, straatnamen en huisnummers.

De schaal 1:500 is over het algemeen een te kleine schaal om een tuinontwerp mee te maken. Streef ernaar om een tuinontwerp te maken met een schaal van 1:100 (1cm op de tekening is 100cm in werkelijkheid). Persoonlijk pas ik, als een schaal van 1:100 niet op het papier past, liever het formaat van het tekenpapier aan dan de schaal.

Nu de bebouwing en perceelsgrenzen op schaal zijn getekend gaan we naar buiten om in eerste instantie deze maten in het veld te controleren en aan te vullen met overige belangrijke informatie. De makkelijkste manier is om de tekening mee de tuin in te nemen en alle informatie hierop aan te geven. In vaktermen noemen we dit een veldschets. Als je met de hand tekent dan is het wel verstandig om alvorens je met de veldschets start een aantal kopieën van de tekening te maken. Geef op de tekening aan waar precies de deuren, ramen, poorten, bomen en al het andere wat niet op de kadastrale kaart aangegeven is maar je wel wilt behouden zich bevinden. Soms staan er bebouwingen zoals tuinhuisjes niet op de kadastrale kaart die je nu ook in kan meten. Het aangeven van muren, deuren, ramen enz. op een tuinontwerp kan je het beste doen zoals onderstaande illustraties zodat iedereen het tuinontwerp makkelijk kan lezen.

Alles wat recht op kavel staat is makkelijk in te meten maar als er bijvoorbeeld een schuur scheef op de kavel staat lijkt het een stuk lastiger om deze op de juiste plaats in het ontwerp te krijgen. Gelukkig is hier een heel handig hulpmiddel voor zodat ook dit snel en secuur ingemeten kan worden. We doen dit door een hoofdmeetlijn in de tuin te zetten. Waar je de hoofdmeetlijn in de tuin zet, is niet belangrijk. Wel is het belangrijk dat de hoofdmeetlijn haaks op de woning gezet wordt. Neem een haaksehoek en een metselkoord en span het metselkoord over de lengte van de tuin. Let erop dat de lijn goed strak en zo laag mogelijk bij de grond gespannen wordt. Teken nu deze hoofdmeetlijn op je tekening zoals ik op onderstaande illustratie in blauw gedaan heb.

Vervolgens meet je vanaf de hoofdmeetlijn met hulpmeetlijnen de afstand naar het object wat je wilt inmeten. Zet deze hulpmeetlijnen exact haaks op de hoofdmeetlijn. Meet de afstand van de hulpmeetlijnen en geef dit aan op de tekening. Op de illustratie zijn de hulpmeetlijnen groen.

Alweer een leuke stap is het maken van een collage. Knip alle foto’s die je in de tijdschriften hebt geselecteerd uit en plak deze samen met de foto’s die je hebt gemaakt op bijvoorbeeld een A4tje zoals op het onderstaande voorbeeld. Zoek de planten waarvan je de namen hebt opgeschreven in het tuincentrum op het internet op, print ze uit en plak ze bij je collage. Het maakt niet uit hoeveel foto’s je hebt en ga nu vooral geen keuzes maken! Als je bijvoorbeeld een blokhut in de tuin wilt en je hebt twee of drie blokhutten die je mooi vindt plak ze dan desnoods alle drie in je collage. Definitieve keuzes volgen later wel. Is één A4tje niet genoeg maak er dan gerust twee of meer. Een collage is heel persoonlijk, meestal vraag ik aan mijn opdrachtgevers, indien er meerdere bewoners zijn, of iedereen die gebruik van de tuin gaat maken zijn of haar eigen collage wil maken. Eén of meerdere collages geven mij als tuinarchitect direct inzicht in de wensen van de opdrachtgevers zonder dat er een woord gesproken hoeft te worden.